Dziennikarstwo to zawód wymagający nie tylko talentu i kreatywności, ale również sumienności i rzetelności. Niestety, w pośpiechu codziennej pracy reporterskiej zdarza się, że dziennikarze popełniają błędy, które obniżają jakość powstających tekstów. Oto najczęstsze potknięcia i wpadek, na które warto zwrócić uwagę.
Brak rzetelności w researchu
Podstawą dobrej roboty dziennikarskiej jest gruntowne zapoznanie się z tematem artykułu i zebralnie rzetelnych informacji z wiarygodnych źródeł. Niestaranne przygotowanie materiałów prowadzić może do powielania nieprawdziwych danych i mitów. Oto najczęstsze przewinienia w tej sferze:
Poleganie na niesprawdzonych źródłach
Niektórzy dziennikarze sięgają po pierwsze lepsze źródła znalezione w internecie lub bazują na pogłoskach i przeciekach. Prowadzi to do rozpowszechniania fake newsów i niesprawdzonych informacji. Przed wykorzystaniem jakichkolwiek danych należy zweryfikować wiarygodność źródła i poprzeć je dodatkowymi materiałami z rzetelnych miejsc.
Pobieżne czytanie
Bywa, że dziennikarze jedynie przeglądają teksty źródłowe lub oglądają materiały wideo, nie wchodząc w szczegóły. Prowadzi to do wyrywania cytatów z kontekstu, przeinaczania sensu wypowiedzi lub ignorowania kluczowych niuansów poruszanych zagadnień. Aby tego uniknąć, należy uważnie i wnikliwie zapoznawać się ze wszystkimi dostępnymi materiałami.
Ignorowanie sprzecznych informacji
Czasem dziennikarze natrafiają na dane, które nie pasują do zamierzonej tezy ich artykułu. Zamiast zweryfikować swoje założenia, ignorują takie informacje. Tymczasem rzetelność nakazuje albo zmodyfikować tezę w obliczu nowych faktów albo przedstawić wszystkie sprzeczne dane i zinterpretować je w tekście.
Stronniczość i brak obiektywizmu
Kolejnym ważnym filarem dziennikarstwa jest bezstronność i uczciwe, zrównoważone przedstawianie tematu. Niestety autorzy czasem podchodzą do materiału w sposób tendencyjny.
Subiektywne przedstawianie faktów
Zdarza się, że dziennikarze przedstawiają fakty w sposób zabarwiony ich osobistymi poglądami i sympatiami. Używają prześmiewczego tonu wobec jednej ze stron lub jednoznacznie opowiadają się po czyjejś stronie, zamiast neutralnie relacjonować wydarzenia. Objektywność wymaga oddania głosu wszystkim stronom i powściągliwości w ocenianiu.
Pomijanie istotnych szczegółów
Czasem dziennikarze tendencyjnie dobierają fakty, uwypuklając te pasujące do zamierzonej tezy, a pomijając szczegóły, które dawałyby szerszy obraz. Rzetelność wymaga pokazania pełnego kontekstu i zwracania uwagi również na detale nie pasujące do głównej narracji.
Brak zrównoważonej perspektywy
Idealny materiał dziennikarski przedstawia szeroką gamę punktów widzenia, dając proporcjonalną przestrzeń dla opinii wszystkich zaangażowanych stron. Niestety czasem artykuły są mocno jednostronne, ignorując perspektywy idące w poprzek głównej tezie.
Błędy językowe i gramatyczne
Poprawna polszczyzna jest podstawą profesjonalnego dziennikarstwa. Niestaranne pisanie pełne błędów razi czytelnika i obniża wiarygodność przekazu. Oto najczęstsze potknięcia w tej sferze:
Błędy ortograficzne i interpunkcyjne
Szczególnie w pośpiechu zdarza się autorom popełniać liczne literówki i uchybienia interpunkcyjne, które drażnią odbiorcę i utrudniają zrozumienie tekstu. Konieczna jest więc dokładna korekta pod tym kątem, najlepiej przeprowadzana przez osobę trzecią, która świeżym okiem dostrzeże wszystkie potknięcia.
Niejasne sformułowania
Czasem w pośpiechu dziennikarze formułują myśli w sposób mało precyzyjny i nieprecyzyjny, używając pokrętnych sformułowań czy niefortunnych skrótów myślowych. Warto więc poświęcić czas, aby jak najjaśniej i najprościej przedstawić czytelnikowi omawiane kwestie.
Zła składnia zdań
Zbyt skomplikowana składnia, nadmierne rozbudowywanie wypowiedzi czy niezręczne łączenie zdań znacznie utrudniają zrozumienie tekstu. Dobry styl dziennikarski wymaga prostego, przejrzystego formułowania myśli i stosowania krótkich, jasnych zdań.
Słaba struktura i logika tekstu
Materiał dziennikarski powinien być uporządkowany w logiczny sposób i spójnie poprowadzony od początku do końca. Niestety czasem brakuje dbałości o odpowiednią kompozycję.
Brak spójności akapitów
Słabo zredagowane artykuły charakteryzuje chaotyczna sekwencja akapitów, które nie nawiązują do siebie i skaczą z tematu na temat. Konieczne jest dbanie o logiczne uporządkowanie treści w ramach całości.
Chaotyczna narracja
Niektórzy autorzy snują opowieść w sposób mało uporządkowany, co i rusz gubiąc wątek, aby po chwili niespodziewanie do niego wrócić. Tak chaotyczna narracja dezorientuje czytelnika. Narracja powinna rozwijać się liniowo i logicznie.
Słabe przejścia między wątkami
Aby zapewnić tekstowi spójność, konieczne są sprawne przejścia pomiędzy akapitami i wątkami, najlepiej za pomocą tzw. zdań łącznikowych. Jeśli takich zdań zabraknie, tekst będzie wyglądał na chaotyczną mozaikę niezwiązanych ze sobą fragmentów.
Nieumiejętne cytowanie źródeł
Korzystanie z cudzych materiałów źródłowych to ważny element pracy dziennikarza. Należy jednak odpowiednio oznaczać i opisywać cytaty, aby uniknąć posądzeń o plagiat.
Brak adnotacji przy cytatach
Najpoważniejszym błędem jest zupełny brak informacji skąd pochodzi cytowany fragment. Każdy cytat w tekście musi być opatrzony przypisem z dokładnym źródłem.
Niepoprawne formatowanie
Cytaty powinny być oznaczone cudzysłowami lub wcięciem tekstu i kursywą. Czasem autorzy rezygnują z tych oznaczeń, co może wprowadzać czytelnika w błąd co do autorstwa słów.
Przeinaczanie cytatów
Szczególnie naganna jest praktyka wyrywania cytatów z kontekstu i przeinaczania ich sensu dla własnych potrzeb. Każdy cytat należy przytoczyć w oryginalnym brzmieniu i sensie.
Nieudane tytuły i leady
Od tytułu i leadu w dużej mierze zależy, czy ktoś w ogóle zacznie czytać artykuł. Niestaranne redagowanie tych elementów może zniechęcić potencjalnych czytelników.
Clickbaity i sensacyjne tytuły
Krzykliwe tytuły obiecujące sensację zamiast rzetelnej treści szybko tracą wiarygodność i zrażają odbiorców. Lepiej postawić na prosty, rzeczowy tytuł jasno komunikujący temat.
Nieoddające treści tytuły
Równie mylące są tytuły nieadekwatne do treści artykułu, które wprowadzają czytelnika w błąd co do omawianego tematu. Tytuł powinien jak najtrafniej zapowiadać zawartość tekstu.
Niejasne lub nużące leady
Z kolei nieciekawy, mglisty lead może zniechęcić do dalszego czytania. Dobry lead powinien w kilku zdaniach w ciekawy sposób zachęcić odbiorcę do zapoznania się z materiałem.
To oczywiście jedynie wybrane, najczęstsze błędy popełniane przez dziennikarzy. Unikanie ich i nieustanne doskonalenie warsztatu pozwoli tworzyć materiały na najwyższym, profesjonalnym poziomie.
Podsumowanie
Choć dziennikarstwo to zawód wymagający i stresujący, nie usprawiedliwia to brania skrótów kosztem rzetelności i jakości. Kluczowe znaczenie ma nieustanne pogłębianie warsztatu, weryfikowanie faktów i dążenie do obiektywności. Tylko wtedy powstaje dziennikarstwo na najwyższym poziomie, zasługujące na zaufanie czytelników. Mam nadzieję, że powyższe wskazówki pomogą unikać najczęstszych błędów i tworzyć teksty najwyższej próby.
